مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای کشاورزی قم از دارا بودن ۶۰ درصد از چاه‌های آب بخش کشاورزی استان از کنترل‌های هوشمند، خبر داد.
به گزارش مرکز اطلاع‌رسانی و خبری روستا و عشایر ایران، رکن اصلی حیات بخش کشاورزی دسترسی به منابع آبی پایدار است، به‌همین منظور از سال‌های قبل که خطر کاهش منابع آبی برای مسئولان و بهره‌برداران بخش کشاورزی قم آشکار شد، استفاده از سیستم‌های هوشمند در چاه‌های آب و بهره‌گیری از روش‌های نوین آبیاری همچون آبیاری قطره‌ای و تحت فشار به عنوان جایگزین روش‌های آبیاری سنتی که در آن حجم زیادی از آب به هدر می‌رود، در دستور کار استان قرار گرفت.
*** چاه‌های فعال در بخش کشاورزی قم
تغییر الگوی کشت و استفاده از گونه‌های گیاهی که برای تولید آنها در مزارع به حجم کمی از آب نیاز است، که از مدت‌ها قبل برای مقابله با چالش کم‌آبی مورد توجه مسئولان و کشاورزان استان قم قرار گرفته است. احمد حاجی حسینی مسگر، بیان داشت: به‌منظور جلوگیری از برداشت غیر مجاز از چاه‌های استان، شرکت آب منطقه‌ای با همکاری شرکت توزیع برق، چاه‌های فعال در بخش کشاورزی قم را به سیستم کنتورهای فهام و هوشمند مجهز می‌کند.
به گفته وی، ساعت کارکرد چاه‌های بخش کشاورزی در تمام مناطق استان سه هزار ساعت در سال است و استفاده بیش از این میزان تخلف محسوب می‌شود. ۲ هزار حلقه چاه مجاز در استان قم دارای پروانه بهره‌برداری است که تخلیه آب سالانه از آنها ۵۰۰ میلیون متر مکعب می‌باشد؛ یک هزار حلقه از این چاه‌ها در بخش کشاورزی و یک هزار حلقه چاه دیگر نیز در سایر بخش‌ها از جمله صنعت، خدمات و شرب مورد استفاده قرار میگیرد.
*** کاهش آبدهی چشمه‌های استان
۱۰۵ هزار هکتار از وسعت یک میلیون و ۱۲۳ هزار هکتاری استان قم به اراضی کشاورزی اختصاص دارد. حاجی حسینی مسگر همچنین با تشریح وضعیت قنات‌های استان قم، افزود: آبدهی قنات‌های استان در آماربرداری سراسری سال آبی ۹۰-۸۹ به‌طور میانگین ۶٫۹ لیتر در ثانیه بود که این رقم در سال آبی ۹۷-۹۶ به ۳٫۴ لیتر در ثانیه رسید که میزان ۵۰ درصدی کاهش آبدهی را نشان می‌دهد.
وی بیان کرد: متوسط آبدهی چشمه‌های استان نیز در سال ۹۰-۸۹، چهار دهم لیتر در ثانیه بوده که این میزان در سال آبی ۹۷-۹۶ به سه دهم لیتر در ثانیه رسیده و ۲۵ درصد کاهش آبدهی داشته است. براساس آخرین اطلاعات موجود، قم دارای یک هزار و ۵۷۱ دهنه چشمه و ۸۷۷ چشمه قنات می‌باشد.
*** روش‌های نوین آبیاری
مدیر آب و خاک و امور مهندسی سازمان جهاد کشاورزی قم گفت: بر اساس تعهدات سازمانی سال گذشته چهار هزار و ۳۰۰ هکتار از مزارع و باغات استان به وسیله آبیاری تحت فشار تغذیه شدند و این میزان از سال ۹۲ تاکنون به رقم هشت هزار هکتار می‌رسد. اسدالله مرتضوی بیان کرد: استان قم با مجموع کشت ۱۰۵ هزار هکتار شامل ۶۳ هزار هکتار کشت سبز، ۲۰ هزار هکتار باغات و ۴۳ هزار هکتار زراعت، در بخش باغات ۱۷۵ میلیون متر مکعب و در بخش زراعت ۱۷۰ میلیون متر مکعب، نیاز خالص آبی دارد.
وی افزود: اگر طبق افق برنامه ششم و هفتم توسعه کشور تمام مزارع و باغات قم به وسیله روش‌های نوین آبیاری شود، می‌توان ادعا کرد که تمام بخش کشاورزی استان با ۵۰۰ میلیون متر مکعب آب، آبیاری خواهد شد.
*** اجرای سیستم آبیاری‌های نوین در زمین‌های کشاورزی
وی با اشاره به این که اجرای سیستم آبیاری‌های نوین در زمین‌های کشاورزی باعث صرفه‌جویی ۹۰ درصدی در راندمان آبیاری می‌شود، ادامه داد: در استان قم به دلیل کیفیت پایین و شور بودن منابع آبی این میزان از راندمان حداکثر به ۷۰ درصد می‌رسد که همین میزان هم می‌تواند نقش موثری در کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی داشته باشد.
مرتضوی گفت: احیا و مرمت قنوات، احداث شبکه‌های آبیاری و زهکشی، اجرای عملیات لوله‌گذاری، تسطیح اراضی کشاورزی و اجرای طرح پوشش انهار سنتی از جمله اقدام‌هایی است که در سال‌های گذشته توسط سازمان جهاد کشاورزی استان قم برای بهینه‌سازی مصرف آب در بخش کشاورزی صورت گرفته است.
*** وضعیت و مقدار آب مصرفی
همچنین معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی قم گفت: برای نخستین بار در کشور، طرح جامع تغییر الگوی کشت با لحاظ تمام شرایط جغرافیایی، اجتماعی و اقتصادی در قم تهیه و اجرا می‌شود. محمد علی سلامی، افزود: در الگوی کشت جدید به دنبال استفاده از محصول‌های کم آب بر و مناسب شرایط اقلیمی قم هستیم تا بخش کشاورزی استان به دلیل محدود شدن منابع آبی و خشک سالی‌های اخیر، دچار بحران نشود.
وی بیان کرد:در این طرح، تمام مولفه‌های موثر در کشاورزی همچون وضعیت و مقدار آب مصرفی، میزان اراضی تحت کشت، شرایط اقلیمی منطقه، مسائل اقتصادی، رویکردهای محیط زیستی و بسیاری از موضوع‌های دیگر، مورد توجه قرار میگیرد. وی ادامه داد: هدف این طرح حفظ و پویایی بخش کشاورزی قم به همراه افزایش میزان تولید محصول‌های زراعی و باغی و به تبع آن رشد بخش دامپروری استان است؛ لذا این طرح فرصت‌های شغلی بخش کشاورزی را تقویت می‌کند و درآمد کشاورزان را ارتقا می‌دهد.
*** جلوگیری از آلودگی ریز‌گردها
سلامی گفت: استان قم برای کشت بسیاری از گیاهان دارویی نیز مناسب است که البته عموما گیاهان دارویی کم آب همچون گل‌محمدی و خارشتر که برای رشد به آب بسیار کمی نیاز دارند مد نظر می‌باشد. وی بیان کرد: با استفاده از گیاهان کم‌آب‌بر و مقاوم با شرایط اقلیمی قم مثل شوری، نه تنها پویایی بخش کشاورزی حفظ می‌شود، بلکه با کشت این گیاهان و اجرای سیستم‌های آبیاری تحت فشار می توان ضمن مصرف آب کمتر، سطح بیشتری از زمین‌ها را کشت و از آلودگی ریز‌گردها نیز جلوگیری و علوفه مورد نیاز دامپروری استان را تامین کرد.
وی ادامه داد: استقبال کشاورزان استان از اجرای طرح جامع تغییر الگوی کشت که برای تدوین آن تلاش‌های زیادی انجام شده است، می‌تواند موجب تقویت بخش کشاورزی قم شود.
*** پدیده کم‌آبی ناشی از رویدادهای طبیعی
کارشناس امور زیربنایی دفتر امور روستایی استانداری قم گفت: عدم مدیریت صحیح، مهم‌ترین عاملی است که موجب از دست رفتن منابع آبی در روستاها و کاهش فرصت‌های شغلی در بخش کشاورزی و دامپروری به‌عنوان مهم‌ترین فعالیت روستاییان می‌شود و در نهایت نارضایتی اجتماعی آنان را در پی دارد.
حسین طالبی بیان کرد: نگاه به دوران گذشته نشان می‌دهد، ایرانیان و از جمله مردم قم با پدیده کم‌آبی ناشی از رویدادهای طبیعی آشنا بودند و می‌توانستند خود را با آن هماهنگ کنند، برای مثال در سال‌هایی که آب بیشتری در اختیار داشتند، سطح زمین‌های کشاورزی خود را گسترش می‌دادند و در سال‌های کم‌بارش از میزان آن می‌کاستند.
*** به‌کارگیری روش‌های مدیریت صحیح در بهره‌برداری از منابع آبی
وی افزود: اما در ۵۰ سال گذشته به دلیل ورود فناوری‌های جدید به حوزه کشاورزی و توانایی حفر چاه عمیق برای دستیابی به منابع آبی، تعادل طبیعت به هم خورد و روستاییان که از آثار منفی این پدیده بی‌اطلاع بودند، به‌دلیل نبود مدیریت صحیح، شروع به برداشت بیش از اندازه آب کردند. وی ادامه داد: دستیابی به آب فراوان در مقاطعی باعث شد، گونه‌های گیاهی که هیچ‌گاه در مناطقی مانند قم، کشت نمی‌شد مورد استفاده قرار گیرد و همین مساله به‌تدریج کاهش منابع آبی را در پی داشت.
طالبی گفت: زمانی که در منطقه‌ای آب بیش از توان طبیعت استخراج شود، منابع آبی مناطق اطراف آن کاهش می‌یابد و این کار به تدریج موجب نارضایتی‌های اجتماعی و سیاسی می‌شود. وی افزود: به‌کارگیری روش‌های مدیریت صحیح در بهره‌برداری از منابع آبی و همچنین تعادل بخشی به آن از جمله ضرورت‌هایی است که باید در سطح کشور و استان قم به اجرا گذاشته شود تا از نابودی روستاها جلوگیری شود.
*** فعالیت‌های مرتبط با کشاورزی و دامپروری
وی ادامه داد: باید مشخص شود بهره‌برداران اصلی منابع آبی در روستاها چه کسانی هستند و چگونه این آب را تامین می‌کنند، همچنین باید ارزیابی‌های لازم در خصوص نحو استفاده از این منابع آبی به عمل آید تا از سوء استفاده در این بخش جلوگیری گردد.
کارشناس امور زیربنایی دفتر امور روستایی استانداری قم، گفت: باید کاری کنیم که در روستاهای استان، همگان بتوانند از منابع آبی در حد ظرفیت خود استفاده کنند و بدانند در صورت استفاده ناصحیح از منابع آبی، آثار منفی آن متوجه همه ساکنان روستاست نه فقط یک عده‌ای خاص، با این روش یک نوع نظارت اجتماعی در خصوص نحو استفاده از منابع آبی در روستاها ایجاد می‌شود.
*** تشدید مهاجرت به شهرها و پدیده حاشیه‌نشینی
وی بیان کرد: اگر بخواهیم به دلیل کم‌آبی، تمام فعالیت‌های مرتبط با کشاورزی و دامپروری را در روستاها متوقف و ساکنان این مناطق را به سمت مشاغل دیگر هدایت کنیم، تعادل زندگی روستاییان به هم می‌خورد و آثار اجتماعی منفی مانند مهاجرت به شهرها و پدیده حاشیه‌نشینی تشدید خواهد شد. وی ادامه داد: ترویج مشاغلی غیر از کشاورزی و دامپروری در روستاها، نیازمند آموزش و ایجاد زیرساخت‌های لازم است و به یک‌باره نمی‌توان مردم را از کشاورزی به سمت صنعت و یا سایر مشاغل هدایت کرد.
در بخش کشاورزی کل اراضی قابل کشت قم معادل ۱۰۵ هزار هکتار است که این رقم ۴۶ صدم درصد کل اراضی قابل کشت کشور می‌باشد؛ مجموع کشت سبز استان قم شامل ۲۰ هزار هکتار باغ و ۴۳ هزار هکتار زراعت شامل ۱۷ هزار و ۵۳۱ هکتار کشت جو، پنج هزار و ۶۷۵ هکتار کشت گندم آبی، ۲ هزار و ۳۴۶ هکتار کشت کلزا و بقیه سطح زیر کشت به محصولات یونجه، ذرت، پنبه و صیفی‌جات اختصاص یافته است.
میزان متوسط تولید بخش کشاورزی قم در سال برابر ۷۴۵ هزار تن شامل ۴۲۵ هزار تن محصولات زراعی و باغی، یک هزار و ۲۰۸ تن آبزیان و ۳۲۰ هزار تن محصولات دامی است.
به گزارش خبرگزاری روستا، بیشتر بهره‌برداران بخش کشاورزی قم در روستاهای استان ساکن هستند؛ طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، قم دارای ۱۲۷ روستا با جمعیت بالای ۲۰ خانوار است؛ جمعیت ساکن مناطق روستایی قم بیش از ۵۵ هزار و ۸۶۵ تن است که در قالب ۱۷ هزار و ۳۸۵ خانوار زندگی می‌کنند.
روستانیوز روستانیوز روستانیوز
انتهای پیام///
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.